“…Aymaraları duydunuz mu ? Güney Amerikadalarmış. Dilleri, zamanı algılayışları ve bunu ifade ediş biçimleri ilginç ! Bizden farklı.  Aymaralar, geleceğin bilinmez ve bu nedenle geride olduğuna; geçmişin ise yaşandığını ve bu nedenle onu görebildiğimiz için önde olduğuna inanıyorlar. Yani, yarın şirketiniz için bir yatırım yapacaksanız, Aymaraca konuşan biri, bu durumun sizin için ‘geride kaldığını’, bir şirket kurmuşsanız ise bu durumun sizin ‘önünüzde durduğunu’ söyleyecektir. 2019 yılında geleceği görmek istiyorsak, belki de vakit bizim için, Aymaralar gibi düşünmenin ve geçmiş yıldan çıkardığımız dersleri, dolayısıyla 2018’i ‘önümüzde’ tutmanın vaktidir…”

Omurgalı duruş; 2018 > 2019/2020 Kriz yılları yetkinlikleri beceriye (C>S) dönüştürme yıllarıdır

Merhaba

Yazımın girişini HBR-Türkiye’nin blog yazılarından ödünç aldım (Irmak Yılmaz / 03.12.2018). Moda sektörünü ele alarak yaptığı kısa değerlendirmede Irmak bey 2018 yılının öğrettiklerini altı başlık altında toplamış. Ben bunları genelleştiriyorum. Diyor ki;

1.Gelecek burada; kabullenin. Bir süredir devam eden teknolojik gelişmelerin zirve yaptığı yıldı 2018. Birçok marka en yüksek cirolarını online mağazalarından elde etti. Endüstri 4.0’ın getirdikleri, 3D, Yapay Zeka gibi teknolojiler her sektörde öne çıktı. Bunlar benim bile ITO konuşmamın ana mesajıydı. Krizler farklı çözümler bulunmasını sağladı. 2018 yılı bize geleceğin nasıl olacağına dair bir fragman gösterdi. Bu fragmanın baş rolünde ise hiper gerçeklik, deneyim, kriz, girişimcilik vardı. Bunları kabullenerek, ders alarak, kendinizi sorgulayarak 2019 a hazırlanın.

2. Deneyim Sun: 2018 yılında Y ve Z kuşakları baskın oldu ve bu da gençlerin bir markayı değerlendirirken üründen çok yaşadıkları deneyime odaklandıklarını gösterdi. Bu da “deneyim sunma savaşları” başlattı. Irmak beyin dikkat çektiği bu konu Netgiller için son on yıldır gündemin ana bileşeni. Ana Netgil (Netdirekt) on yıl önce İstanbul’da kurumsal müşteriye deneyim sunmak için yaklaşık yüzbin liralık bedelsiz kullanma olanağı vermişti. Ki kuruluş aşamasında bu bedel boyunu aşıyordu. Benzerini Netgillerin genç kuruluşu Netin de bu yıl, zor koşullar altında AE’nin “risk yönetimi” becerileri içinde deneyim sunmaya önem veriyordu. Potansiyel müşteri adayının müşteri olması, sadık müşteri olması, karşılıklı kazanma ilkesi altında, uzun süreli beraberliğin oluşturulması açısından deneyim sunmayı sürdüreceklerine inanıyorum.

3.Mağazalarını Kapat: Aslında bu söz “online” yapılanmanın genel ifadesi ki dünya genelinde yaşanan ekonomik dengesizlikler, yatırım yapılan pazarda yeterli kârı sağlayamama, alışveriş alışkanlıklarındaki değişiklikler gibi nedenlerden dolayı markaların kepenk indirdirirken dijitalleşme önemini artırarak sürdürdü. Bu durum aslında Netgiller için bir tehdit değil, fırsat.

4. Unicorn’u bulmak: Kriz yılları öğreticidir ve 2018 yılında, girişimcilik kültürü tüm dünyada arttı. Yatırımcılar sıradaki ‘unicorn’u bulabilmek için birbirleriyle yarıştılar. ‘Kozmetik Devrimi’nin yaşandığı sırada doğru zamanda doğru yerde olan Kylie Jenner, 250 bin dolar yatırımını büyüterek 2 yıl içinde kişisel servetini 1 milyar dolara ulaştırdı.

5. Adapte Ol: Hem Türkiye’de hem de dünyada yaşanan kriz her sektörü 2018 yılında etkiledi. Krizi hafif sıyrıklarla atlatanlar ise aksiyon alabilme cesaretini göstererek bu ortama adapte olabilenler oldu. Tüketiciyi iyi gözlemleyerek, en az tüketiciler kadar seçici olarak ve her adımda ‘neden’ sorusunu soranlar ilerledi. On yıl öncesine bakarsak; 2008 yılındaki kriz zamanında kurulan Victoria Beckham, Prabal Gurung, Reformation, Altuzarra, Christian Siriano gibi bugünün milyar dolarlık markalarının kurguladıkları stratejilerden dersler çıkaranlar kazandı. Krizler de yükselişler gibi iş hayatının bir parçası. 2019 yılında da ekonomik dengesizliklerle belki de daha şiddetli bir şekilde karşılaşacağız. Ancak kriz ortamına nasıl adapte olacağınız markanızın 10 yıl sonra da hayatta olup olmadığını belirleyecek.

6. Seyahat Ürünleri Çıkar: Mobil uygulamalar önem kazandı. Kafa Topu’muza bakın. Bir önceki kuşaklara nazaran daha sık seyahat eden Y ve Z kuşağı, sektörde yeni bir kategori doğmasına vesile oldu: Seyahat Perakendesi.

Bunca sözü Bay Irmak’ın HBR-Türkiye’deki blog yazısından ödünç aldım. Neden ? İnşallah Aralık 2018 içinde genç Netgillerle yılın son toplantısını yapacağız. Bu toplantı aynı zamanda 2019 ve hatta 2020 yıllarının eylem planlarının şekillendiği yönetim ve kurucu ortakların müzakere becerilerini sergileyecekleri bir zaman dilimi içinde gerçekleşecek. Her iki taraf da kişisel ve kurumsal beklentilerini ortaya koyacaklar. Yılı tamamlarken bir sunum seti hazırladım. Yöneticiyle paylaştım. İsterse tüm çalışanlarıyla paylaşır. Öncelikle 2018 yılının zor koşullarının öğrettiklerini öngörülen çerçeve içinde yapılandırır. Gönüllü olanlarla veya seçilmişlerle her sesin ortaya görüş sunmasına olanak verir. Başarı ve hatalardan öğrenmenin öykülerini kurumsal akıl arşivine taşır.

Yaşam Büfesinde sıraya girerken (SSTC Öğrenme Yolculukları/1987-2018); Sırada Kalırken (1994-2009) ve Sırada ilerlerken (1997-2011) deneyimlediklerimden şunları öğrendim:

*Kriz yılları öğretici yıllardır (Yurttan sesler).

*Kriz yılları yasaların korunup, kuralların yıkıldığı yıllardır (Kaldırıma çıkan aracın şoförünün yayalara sözleri).

*Kriz yılları inisiyatif kullanmanın arttığı yıllardır (Akdeniz seralarında devşirme güçler).

*Kriz yılları gerçek ekip ruhunun, dayanışmanın pekiştiği yıllardır (Karadeniz fındıklarına Malatya ve Bursa desteği).

*Kriz yılları oyunun kurallarının yeniden yazıldığı yıllardır (Tulum ve tulumba).

*Kriz yılları aktivistlerin yıllarıdır (Nevşehir’in patatesleri).

*Kriz yıllarında aktivistler yapmak için yıkarlar (Ege pamuklarında seferberlik ilanı).

*Kriz yılları sınırların zorlandığı, yıkıldığı, tahrik ve by pasların öne çıktığı yıllardır (Adana’ya uzanırken göze alınan deniz riski).

*Kriz yılları “rekabet üstü (surpetition)” olmanın, “kendi kulvarını” yaratmanın, “kendi tarzını” yerleştirmenin yıllarıdır (Müdürler de; by paslılar da seraya girer).

*Kriz yılları vasatla iyinin, iyi ile mükemmelin kendilerini gösterdiği yıllardır (Malatya’nın Maymunları).

*Kriz yılları tehditlerin fırsata dönüştürüldüğü yıllardır (Ege Bağlarında Sultana’nın sultanları ve Başarı öyküsü-Rio 2005).

*Kriz yılları kariyer yolculuklarının yükseliş basamaklarıdır (Emergency Management Skill > CDM).

*Kriz yılları yetkinlikleri beceriye dönüştürme yıllarıdır (Dublenin triplesi; SSTC > SSFW).

ve şimdi aklıma gelmeyen daha niceleri… Bu nedenle, 2018 in zor koşullarından ders aldıysa, öğrendiyse, ustalık yolculuğuna katkı sağlamak için bohçasına, heybesine, torbasına, alet çantasına bir şeyler kattıysa, katmak için, olmak için içselleştirdiyse kişi, ben ona “Aktivist” derim ve 2019 yılının onun için açık ve aydınlık olmasını dilerim.

Bu yolculukta “Aktivist” e önerim, Başak Tecer’in dün HBR-Türkiye/Blog yazısını “Sesinizi değil, sözünüzü yükseltin” yazısını okumasıdır.  Bu yazıyı azıcık modifiye edip “Sesiniz kadar sözünüzü de eylemlerinizi de yükseltin” demek ve “Başarı Formülüm”ün çıktısındaki bir çift “S” e (Sound&Steps) bir kez daha dikkat çekmek istiyorum. Bu nedenle hemen hemen tüm görsellerimde Kerem’in “Zirve ve Panel” deki sözlerine yer veriyorum. Sayın Tecer, yazısının sonunda yer alan şu sözleri herkes aklında tutsun: William Shakespeare söyle der:

“Sesini değil, sözünü yükseltmeli insan; çünkü gök gürültüleri değil, yağmurlardır yaprakları yaşatan”.

Bana göre “Aktivist, rain maker‘dır” ve bu nedir ? diye sorup da Türkçe karşılıklarını okursanız internette saçma sapan şeyler görürsünüz. Bana göre “rainmaker” ın en güzel açıklamasını şu linkle görebilirsiniz (http://www.thefreedictionary.com/Rain+maker).